ბექობის არწივის სხეულის სიგრძე ნისკარტის წვერიდან კუდის ბოლომდე 85
- სმ-ს აღწევს. გაშლილი ფრთების სიგრძე 2 მ-ს. წონა კი 3 კგ-ს. დედალი ცოტათი დიდია მამალზე. ბექობის არწივი
გავრცელებულია აღმოსავლეთ და სამხრეთ ევროპაში დასავლეთ და ცენტრალურ აზიაში, აგრეთვე კავკასიაში. ბექობის არწივი საცხოვრებლად დაბლობებს ირჩევს და იშვიათად გვხვდება ზღვის დონიდან 1000 მ-ზე მაღლა. უფრო ხშირად ჭალებში და სასოფლო სამეურნეო ტერიტორიებზე გვხვდება. ბუდეს ხმელი ტოტებისაგან აკეთებს რომელიც ხეზეა მოთავსებული. ბექობის არწივი ბუდეს ხანდახან მაღალი ძაბვის ელექტრო გადამცემის ბიძებზეც იშენებს. ბუდეს მრავალი წლის განმავლობაში იყენებს ასეთი ბუდეების დიამეთრი 1.5 მ-ს აღწევს და 100 კგ-ზე მეტს იწონის. ბექობის არწივი ბუდის შენება შეკეთებას იწყებს იანვრის ბოლოდან, კვერცხებს აპრილის დასაწყისში დებს, კრუხობს დედალიც და მამალიც. მართვეები მაისში იჩეკებიან და ბუდეში 2 თვის განმავლობაში რჩებიან. ბუდიდან გამოფრენის შემდეგ, რამოდენიმე კვირის მანძილზე მართვეებს მშობლები კვებავენ. ბექობის არწივი იკვებება საშუალო და დიდი ზომის მღრღნელებით, სხვა მცირე ზომის ძუძუმწოვრებით, სხვადასხვა ფრინველებით, დიდი ზომის ქვეწარმავლებით, ლეშით.
გავრცელებულია აღმოსავლეთ და სამხრეთ ევროპაში დასავლეთ და ცენტრალურ აზიაში, აგრეთვე კავკასიაში. ბექობის არწივი საცხოვრებლად დაბლობებს ირჩევს და იშვიათად გვხვდება ზღვის დონიდან 1000 მ-ზე მაღლა. უფრო ხშირად ჭალებში და სასოფლო სამეურნეო ტერიტორიებზე გვხვდება. ბუდეს ხმელი ტოტებისაგან აკეთებს რომელიც ხეზეა მოთავსებული. ბექობის არწივი ბუდეს ხანდახან მაღალი ძაბვის ელექტრო გადამცემის ბიძებზეც იშენებს. ბუდეს მრავალი წლის განმავლობაში იყენებს ასეთი ბუდეების დიამეთრი 1.5 მ-ს აღწევს და 100 კგ-ზე მეტს იწონის. ბექობის არწივი ბუდის შენება შეკეთებას იწყებს იანვრის ბოლოდან, კვერცხებს აპრილის დასაწყისში დებს, კრუხობს დედალიც და მამალიც. მართვეები მაისში იჩეკებიან და ბუდეში 2 თვის განმავლობაში რჩებიან. ბუდიდან გამოფრენის შემდეგ, რამოდენიმე კვირის მანძილზე მართვეებს მშობლები კვებავენ. ბექობის არწივი იკვებება საშუალო და დიდი ზომის მღრღნელებით, სხვა მცირე ზომის ძუძუმწოვრებით, სხვადასხვა ფრინველებით, დიდი ზომის ქვეწარმავლებით, ლეშით.
კავკასიაში მობუდარი ბექობის არწივების უმრავლესობა საქართველოსა და აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე მდინარე იორის, ალაზნის, მტკვრის ჭალებში და მის მიმდებარე სასოფლო სამეურნეო სავარგულებში ბუდობს. საქართველოს ტერიტორიაზე ცნობილი
17-20 წყვილიდან 11-13 მდინარე იორის ჭალებში და მის მიმდებარე ტერიტორიებზე ბუდობს. ბოლო 15 – 20 წლის განმავლობაში საქართველოში მობუდარი ბექობის არწივების რიცხვი 53-55 დან 17-20 წყვილამდე შემცირდა. შემცირების მიზეზი ადამიანის მიერ ბუდობის დროს ფრინველთა შეწუხება, საბუდარი ხეების თუ ელექტრო გადაცემის ბოძების მოჭრა, ბუდიდან კვერცხების და მართვეების ამოყვანა, მოწამვლა, ძლიერი უამინდობის შედეგად ბუდის ჩამონგრევაა.
ავტორი ანა თოდრია
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
mTis arwivi mura ferisaa, Txemi da
kisris ukana nawili oqrosferia. sxeulis sigrZe 90 santimetrs aRwevs, xolo
gaSlili frTebis sigrZe 2 metrs aRemateba. iwonis 3-7 kilograms. mTis arwivi
mobudari frinvelia, sacxovreblad kldovan xramebs da xeobebs, wiwvovan da
farulfoTlovan tyeebs irCevs. budeebs Soris manZili 4-25 kilometramde meryeobs.
bude balaxiT xavsiT da foTlebiT amofenili xmeli totebis grovaa, romlis
mSenebloba 3-4 Tve grZeldeba. is ramdenime aseul kilograms iwonis, xolo misi
diametric 3-5 metramde aRwevs. mTis arwivebi ZuZumwovrebiT, qvewarmavlebiT da
leSiT ikvebebian anadgureben, ZiriTadad, sust da daavadebul cxovelebs da amiT
spoben infeqciis wyaros, amitom maT bunebis sanitrebsac uwodeben. maTi
mxedveloba 8-jer ufro Zlieria adamianisaze. maT SeuZliaT uWmeli ramdenime dRe
gaZlon.
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
mTis
arwivi (Aquila
chrysaetus) - gavrcelebulia
evropaSi, aziaSi, CrdiloeT amerikaSi da CrdiloeT afrikaSi. saqarTveloSi
gvxvdeba mTis arwivis qvesaxeoba samxreTevropuli mTis arwivi (Aquila
chrysaetus fulvus). saqarTveoSi misi ricxovneba 35 wyvils ar aRemateba.
Setanilia ,,wiTel wignSi”, rogorc mowyvladi saxeoba. MmTis arwivis naxva
Tbilisis zooparkSic aris SesaZlebeli.
mTis arwivi mura ferisaa, Txemi da
kisris ukana nawili oqrosferia. sxeulis sigrZe 90 santimetrs aRwevs, xolo
gaSlili frTebis sigrZe 2 metrs aRemateba. iwonis 3-7 kilograms. mTis arwivi
mobudari frinvelia, sacxovreblad kldovan xramebs da xeobebs, wiwvovan da
farulfoTlovan tyeebs irCevs. budeebs Soris manZili 4-25 kilometramde meryeobs.
bude balaxiT xavsiT da foTlebiT amofenili xmeli totebis grovaa, romlis
mSenebloba 3-4 Tve grZeldeba. is ramdenime aseul kilograms iwonis, xolo misi
diametric 3-5 metramde aRwevs. mTis arwivebi ZuZumwovrebiT, qvewarmavlebiT da
leSiT ikvebebian anadgureben, ZiriTadad, sust da daavadebul cxovelebs da amiT
spoben infeqciis wyaros, amitom maT bunebis sanitrebsac uwodeben. maTi
mxedveloba 8-jer ufro Zlieria adamianisaze. maT SeuZliaT uWmeli ramdenime dRe
gaZlon.
rezo arusia